„Jeden język ustawia Cię w korytarzu życia.
Dwa języki otwierają każde drzwi po drodze.”

Zdolność do nauki drugiego języka

podstawa koncepcji nauczania dwujęzycznego

Niemowlęta i dzieci do ok. 7 roku życia są geniuszami w nauce języków. Potem następuje systematyczny spadek zdolności nauki języków, wciąż jednak zdolność uczenia się języków jest wysoka w nauczaniu wczesnoszkolnym. Nigdy potem człowiek nie ma takiej łatwości uczenia się języków obcych.

Dzieci są obywatelami świata. Potrafią odróżniać wszystkie dźwięki dowolnego języka, niezależnie od kraju, w którym jesteśmy i w jakim języku mówimy.

Nauczanie dwujęzyczne cieszy się w Polsce coraz większym zainteresowaniem nauczycieli, rodziców i uczniów. Dotychczas, sprawdziło się jako metoda przynosząca bardzo dobre i trwałe efekty. Język obcy staje się narzędziem zdobywania wiedzy i wykorzystania jej w praktyce, a to z kolei, jest gwarancją skutecznej edukacji.

 

Dwujęzyczność i CLIL

zintegrowane nauczanie przedmiotowo-językowe

Warunkiem szybkiej nauki drugiego języka jest stały, intensywny kontakt z tym językiem, który umożliwia naukę języka obcego na zasadach zbliżonych do nauki języka ojczystego. Jest to możliwe dzięki wielokrotnie sprawdzonej na świecie metodzie o nazwie CLIL (Content and Language Integrated Learning – zintegrowane nauczanie przedmiotowo językowe), której podstawą jest metoda częściowej imersji (zanurzenia) w języku obcym, zwana też metodą nauczania dwujęzycznego. 

Nauczanie dwujęzyczne – CLIL to nowoczesna i innowacyjna forma nauczania języka obcego, zdobywająca coraz większe uznanie wśród państw Unii Europejskiej. CLIL polega na nauczaniu poszczególnych przedmiotów zarówno w języku ojczystym jak i obcym i dążeniu do posługiwania się swobodnie w mowie i piśmie dwoma językami: językiem ojczystym i językiem obcym na takim samym poziomie. 

Metoda ta cieszy się szybko rosnącą popularnością w przedszkolach i szkołach prywatnych i są elementarnym składnikiem interdyscyplinarnego nauczania. 

 

Jakie są cele nauczania dwujęzycznego?

  1. Zrealizowanie podstawy programowej kształcenia ogólnego w przedszkolu i szkole podstawowej.
  2. Zapewnienie uczniom rozwoju możliwości intelektualnych i językowych.
  3. Osiągnięcie poziomu swobodnego używania języka obcego oraz opanowanie bazy językowej w zakresie słownictwa specjalistycznego.
  4. Przygotowanie uczniów do dalszego kształcenia w klasach dwujęzycznych w szkołach ponadpodstawowych, a dalszej perspektywie studiów w Polsce i za granicą.
  5. Stosowanie języka w szerokim zakresie w sposób autentyczny oraz jako narzędzia do przyswajania wiedzy z innych przedmiotów.

 

Jak realizujemy nauczanie dwujęzyczne?

  1. Oferujemy bardzo intensywną, codzienną naukę języka angielskiego.
  2. Poznajemy literaturę, kulturę i historię krajów anglojęzycznych.
  3. Wprowadzamy innowacyjne formy i aktywizujące metody nauczania.
  4. Wykorzystujemy nowoczesne technologie w codziennej edukacji.
  5. Organizujemy przedstawienia w języku angielskim.

 

Poprzez nauczanie dwujęzyczne uczniowie zostają niejako „zanurzeni” w języku obcym. Cały pobyt w szkole, czy w przedszkolu staje się dla nich lekcją komunikacyjną.

Ellen Bialystok profesor neurobiologii z University of York w Toronto, która prowadzi badania nad wielojęzycznością od niemal 40 lat, twierdzi, że w przypadku małych dzieci nauka dwóch języków naraz jest równie łatwa, jak jednego. Dzieci, które od wczesnego dzieciństwa stykają się z różnymi językami nie traktują ich jako „obcych”, lecz jako naturalny sposób komunikowania się. Dzięki temu, w późniejszym okresie, nie mają one barier w posługiwaniu  się językiem obcym. Co więcej, zdaniem prof. Bialystok, konieczność ciągłego wyboru pomiędzy dwoma systemami  lingwistycznymi powoduje, iż osoby dwujęzyczne mają bardziej wyćwiczony płat czołowy mózgu i sprawniej niż inni radzą sobie w sytuacjach, kiedy muszą  szybko wybierać pomiędzy sprzecznymi informacjami – reagują szybciej i precyzyjniej. Znajomość dwóch języków pomaga też  w nauce kolejnego.

Wychowanie dwujęzyczne w szkole i przedszkolu

Uczniowie NOVUM już od pierwszych klas szkoły podstawowej uczą się w systemie dwujęzycznym. Dwujęzyczność pomaga im:

  1. Likwidować bariery w posługiwaniu się językiem angielskim poza lekcjami tego języka,
  2. Swobodnie i naturalnie posługiwać się językiem angielskim w różnych sytuacjach,
  3. Korzystać ze słowników, encyklopedii, programów komputerowych i materiałów w oryginalnej, angielskiej wersji językowej.

Dzięki temu, że na lekcjach pojawiają się równocześnie dwa języki: polski i angielski, nasi uczniowie łatwiej przełamują barierę językową i szybciej przyswajają nowe treści. Dzieci utrwalają sobie wiedzę z innych lekcji i na jej bazie poznają słownictwo z języka angielskiego związane z aktualnie omawianymi zagadnieniami.

Podczas I etapu edukacyjnego (edukacja wczesnoszkolna) doskonalimy umiejętność komunikowania się w języku obcym, posługując się językiem angielskim w codziennych sytuacjach. Realizujemy wybrane treści edukacji wczesnoszkolnej w języku angielskim, przygotowując uczniów do nauczania przedmiotowego metodą dwujęzyczności. Podczas zajęć językowych wprowadzamy zagadnienia z gramatyki, wdrażamy do nauki czytania i pisania w języku obcym.

Język angielski jest używany w grupach przedszkolnych oraz klasach I-II naszej szkoły w różnych sytuacjach komunikacyjnych. W sytuacjach codziennych, powtarzalnych, którym towarzyszą rutynowe wyrażenia językowe: powitanie, pożegnanie, spożywanie posiłków, sprzątanie zabawek, wyjścia na spacery, objaśnianie zasad obowiązujących w szkole, zakazów i nakazów oraz w sytuacjach dydaktycznych, gdy dzieci zdobywają nowe umiejętności pozajęzykowe, na przykład:

  1. Zajęcia tematyczne dotyczące zagadnień:
    • przyrodniczych: pogoda, pory roku, rośliny, zwierzęta,
    • społecznych: rodzina, codzienne prace domowe, spędzanie czasu wolnego, hobby, pierwsze zasady ruchu drogowego, tradycje i zwyczaje świąteczne,
    • matematycznych: poznawanie kształtów prostych figur geometrycznych, liczby 0-100, proste działania matematyczne,
  1. Zajęcia sportowe, gry i zabawy ruchowe, zajęcia taneczne,
  2. Zajęcia plastyczne i muzyczne,
  3. Inscenizacje teatralne i czytanie bajek po angielsku,
  4. Popołudnia z bajkami lub filmami anglojęzycznymi.

 

II etap kształcenia (klasy IV – VIII) obejmuje rozwijanie kompetencji językowych na poziomie komunikacyjnym, doskonalenie znajomości zagadnień gramatycznych, umiejętności czytania i pisania. Poszerzanie zasobu słownictwa ogólnego i specjalistycznego odbywa się poprzez nauczanie wybranych przedmiotów metodą dwujęzyczności oraz wprowadzenie zajęć z nauczycielem obcojęzycznym (native speakerem).

Dwujęzyczność naszej szkoły oznacza dla uczniów naukę zarówno w języku polskim jak też w języku angielskim. Nauka języka angielskiego odbywa się w wymiarze rozszerzonym, co zapewnia opanowanie go w stopniu umożliwiającym samodzielną i swobodną komunikację.

Taki system pracy:

  1. Istotnie zwiększa częstotliwość obcowania ucznia w szkole z językiem angielskim w mowie i piśmie,
  2. Zakłada stopniowe wprowadzanie elementów języka angielskiego w nauczaniu przedmiotowym,
  3. Sprzyja coraz sprawniejszemu posługiwaniu się językiem specjalistycznym z zakresu wybranych zagadnień edukacyjnych.

Nauczanie dwujęzyczne nie oznacza nauczania w języku obcym. W szkołach dwujęzycznych na świecie lekcje obcojęzyczne stanowią zwykle ok. 30-50% czasu przewidzianego na naukę danego przedmiotu. Język obcy traktowany jest zawsze jako wartość dodatkowa takich zajęć, ustępując pierwszeństwa wymogom przedmiotu, co wynika z faktu, że uczniowie klas dwujęzycznych zobowiązani są zdawać obowiązkowe egzaminy końcowe w języku ojczystym.

FAQ

Czy dwujęzyczność nie sprawi, że moje dziecko nie pozna dobrze żadnego z języków?

Nie. Pogląd naukowy mówiący o tym, że osoby dwujęzyczne mogą poznać języki tylko połowicznie, został odesłany do lamusa. Mózgu nie można traktować jak pudełko o określonej pojemności, w którym leżą upchane przedmioty. Ten model mózgu nie odpowiada jego właściwościom. Uczeni już dawno odkryli, że zachodzi transfer pomiędzy językami i nie ma ograniczonej przestrzeni dla jednego języka; ba, niemożliwe jest przecież określenie granic uczenia się człowieka w ogóle!

Czy moje dziecko po ukończeniu tej szkoły będzie dwujęzyczne?

To podstawowe pytanie, które zadają rodzice. Odpowiedź brzmi: tak lub nie. Będzie dwujęzyczne na pewno w okresie, gdy będzie chodziło do tej szkoły. Gdy ukończy szkołę – też, ale pod warunkiem, że jego dwujęzyczność nadal będzie utrzymywana poprzez stały czynny kontakt z drugim językiem. Jeśli kontakt ten nie będzie podtrzymywany, pojawi się zjawisko submersji, czyli dwujęzyczności zubażającej. Oznacza to, że język częściej używany będzie wchłaniał lub przesłaniał drugi język – aż do zatrzymania kompetencji językowych drugiego języka. Jeśli dziecko nie będzie go używało, po prostu wiele pojęć i zasad zapomni. Rodzice powinni zdawać sobie sprawę, że dwujęzyczność to nie magiczna moc, dana raz na zawsze, lecz codzienna praktyka. Jeśli wychowanie dwujęzyczne będzie kontynuowane w dalszym procesie edukacyjnym, u progu dorosłości stanie młody człowiek, operujący językiem angielskim jak swoim własnym (lub prawie swoim własnym) – z perspektywami na wysokiego poziomu edukację i pracę.


W opracowaniu wykorzystano