„Jeden język ustawia Cię w korytarzu życia.
Dwa języki otwierają każde drzwi po drodze.”Frank Smith
Zdolność do nauki drugiego języka
podstawa koncepcji nauczania dwujęzycznego
Niemowlęta i dzieci do ok. 7 roku życia są geniuszami w nauce języków. Potem następuje systematyczny spadek zdolności nauki języków, wciąż jednak zdolność uczenia się języków jest wysoka w nauczaniu wczesnoszkolnym. Nigdy potem człowiek nie ma takiej łatwości uczenia się języków obcych.
Dzieci są obywatelami świata. Potrafią odróżniać wszystkie dźwięki dowolnego języka, niezależnie od kraju, w którym jesteśmy i w jakim języku mówimy.
Nauczanie dwujęzyczne cieszy się w Polsce coraz większym zainteresowaniem nauczycieli, rodziców i uczniów. Dotychczas, sprawdziło się jako metoda przynosząca bardzo dobre i trwałe efekty. Język obcy staje się narzędziem zdobywania wiedzy i wykorzystania jej w praktyce, a to z kolei, jest gwarancją skutecznej edukacji.
Dwujęzyczność i CLIL
zintegrowane nauczanie przedmiotowo-językowe
Warunkiem szybkiej nauki drugiego języka jest stały, intensywny kontakt z tym językiem, który umożliwia naukę języka obcego na zasadach zbliżonych do nauki języka ojczystego. Jest to możliwe dzięki wielokrotnie sprawdzonej na świecie metodzie o nazwie CLIL (Content and Language Integrated Learning – zintegrowane nauczanie przedmiotowo językowe), której podstawą jest metoda częściowej imersji (zanurzenia) w języku obcym, zwana też metodą nauczania dwujęzycznego.
Nauczanie dwujęzyczne – CLIL to nowoczesna i innowacyjna forma nauczania języka obcego, zdobywająca coraz większe uznanie wśród państw Unii Europejskiej. CLIL polega na nauczaniu poszczególnych przedmiotów zarówno w języku ojczystym jak i obcym i dążeniu do posługiwania się swobodnie w mowie i piśmie dwoma językami: językiem ojczystym i językiem obcym na takim samym poziomie.
Metoda ta cieszy się szybko rosnącą popularnością w przedszkolach i szkołach prywatnych i są elementarnym składnikiem interdyscyplinarnego nauczania.
Jakie są cele nauczania dwujęzycznego?
- Zrealizowanie podstawy programowej kształcenia ogólnego w przedszkolu i szkole podstawowej.
- Zapewnienie uczniom rozwoju możliwości intelektualnych i językowych.
- Osiągnięcie poziomu swobodnego używania języka obcego oraz opanowanie bazy językowej w zakresie słownictwa specjalistycznego.
- Przygotowanie uczniów do dalszego kształcenia w klasach dwujęzycznych w szkołach ponadpodstawowych, a dalszej perspektywie studiów w Polsce i za granicą.
- Stosowanie języka w szerokim zakresie w sposób autentyczny oraz jako narzędzia do przyswajania wiedzy z innych przedmiotów.
Jak realizujemy nauczanie dwujęzyczne?
- Oferujemy bardzo intensywną, codzienną naukę języka angielskiego.
- Poznajemy literaturę, kulturę i historię krajów anglojęzycznych.
- Wprowadzamy innowacyjne formy i aktywizujące metody nauczania.
- Wykorzystujemy nowoczesne technologie w codziennej edukacji.
- Organizujemy przedstawienia w języku angielskim.
Poprzez nauczanie dwujęzyczne uczniowie zostają niejako „zanurzeni” w języku obcym. Cały pobyt w szkole, czy w przedszkolu staje się dla nich lekcją komunikacyjną.
Ellen Bialystok profesor neurobiologii z University of York w Toronto, która prowadzi badania nad wielojęzycznością od niemal 40 lat, twierdzi, że w przypadku małych dzieci nauka dwóch języków naraz jest równie łatwa, jak jednego. Dzieci, które od wczesnego dzieciństwa stykają się z różnymi językami nie traktują ich jako „obcych”, lecz jako naturalny sposób komunikowania się. Dzięki temu, w późniejszym okresie, nie mają one barier w posługiwaniu się językiem obcym. Co więcej, zdaniem prof. Bialystok, konieczność ciągłego wyboru pomiędzy dwoma systemami lingwistycznymi powoduje, iż osoby dwujęzyczne mają bardziej wyćwiczony płat czołowy mózgu i sprawniej niż inni radzą sobie w sytuacjach, kiedy muszą szybko wybierać pomiędzy sprzecznymi informacjami – reagują szybciej i precyzyjniej. Znajomość dwóch języków pomaga też w nauce kolejnego.
Wychowanie dwujęzyczne w szkole i przedszkolu
Uczniowie NOVUM już od pierwszych klas szkoły podstawowej uczą się w systemie dwujęzycznym. Dwujęzyczność pomaga im:
- Likwidować bariery w posługiwaniu się językiem angielskim poza lekcjami tego języka,
- Swobodnie i naturalnie posługiwać się językiem angielskim w różnych sytuacjach,
- Korzystać ze słowników, encyklopedii, programów komputerowych i materiałów w oryginalnej, angielskiej wersji językowej.
Dzięki temu, że na lekcjach pojawiają się równocześnie dwa języki: polski i angielski, nasi uczniowie łatwiej przełamują barierę językową i szybciej przyswajają nowe treści. Dzieci utrwalają sobie wiedzę z innych lekcji i na jej bazie poznają słownictwo z języka angielskiego związane z aktualnie omawianymi zagadnieniami.
Podczas I etapu edukacyjnego (edukacja wczesnoszkolna) doskonalimy umiejętność komunikowania się w języku obcym, posługując się językiem angielskim w codziennych sytuacjach. Realizujemy wybrane treści edukacji wczesnoszkolnej w języku angielskim, przygotowując uczniów do nauczania przedmiotowego metodą dwujęzyczności. Podczas zajęć językowych wprowadzamy zagadnienia z gramatyki, wdrażamy do nauki czytania i pisania w języku obcym.
Język angielski jest używany w grupach przedszkolnych oraz klasach I-II naszej szkoły w różnych sytuacjach komunikacyjnych. W sytuacjach codziennych, powtarzalnych, którym towarzyszą rutynowe wyrażenia językowe: powitanie, pożegnanie, spożywanie posiłków, sprzątanie zabawek, wyjścia na spacery, objaśnianie zasad obowiązujących w szkole, zakazów i nakazów oraz w sytuacjach dydaktycznych, gdy dzieci zdobywają nowe umiejętności pozajęzykowe, na przykład:
- Zajęcia tematyczne dotyczące zagadnień:
- przyrodniczych: pogoda, pory roku, rośliny, zwierzęta,
- społecznych: rodzina, codzienne prace domowe, spędzanie czasu wolnego, hobby, pierwsze zasady ruchu drogowego, tradycje i zwyczaje świąteczne,
- matematycznych: poznawanie kształtów prostych figur geometrycznych, liczby 0-100, proste działania matematyczne,
- Zajęcia sportowe, gry i zabawy ruchowe, zajęcia taneczne,
- Zajęcia plastyczne i muzyczne,
- Inscenizacje teatralne i czytanie bajek po angielsku,
- Popołudnia z bajkami lub filmami anglojęzycznymi.
II etap kształcenia (klasy IV – VIII) obejmuje rozwijanie kompetencji językowych na poziomie komunikacyjnym, doskonalenie znajomości zagadnień gramatycznych, umiejętności czytania i pisania. Poszerzanie zasobu słownictwa ogólnego i specjalistycznego odbywa się poprzez nauczanie wybranych przedmiotów metodą dwujęzyczności oraz wprowadzenie zajęć z nauczycielem obcojęzycznym (native speakerem).
Dwujęzyczność naszej szkoły oznacza dla uczniów naukę zarówno w języku polskim jak też w języku angielskim. Nauka języka angielskiego odbywa się w wymiarze rozszerzonym, co zapewnia opanowanie go w stopniu umożliwiającym samodzielną i swobodną komunikację.
Taki system pracy:
- Istotnie zwiększa częstotliwość obcowania ucznia w szkole z językiem angielskim w mowie i piśmie,
- Zakłada stopniowe wprowadzanie elementów języka angielskiego w nauczaniu przedmiotowym,
- Sprzyja coraz sprawniejszemu posługiwaniu się językiem specjalistycznym z zakresu wybranych zagadnień edukacyjnych.
Nauczanie dwujęzyczne nie oznacza nauczania w języku obcym. W szkołach dwujęzycznych na świecie lekcje obcojęzyczne stanowią zwykle ok. 30-50% czasu przewidzianego na naukę danego przedmiotu. Język obcy traktowany jest zawsze jako wartość dodatkowa takich zajęć, ustępując pierwszeństwa wymogom przedmiotu, co wynika z faktu, że uczniowie klas dwujęzycznych zobowiązani są zdawać obowiązkowe egzaminy końcowe w języku ojczystym.
FAQ
Czy dwujęzyczność nie sprawi, że moje dziecko nie pozna dobrze żadnego z języków?
Nie. Pogląd naukowy mówiący o tym, że osoby dwujęzyczne mogą poznać języki tylko połowicznie, został odesłany do lamusa. Mózgu nie można traktować jak pudełko o określonej pojemności, w którym leżą upchane przedmioty. Ten model mózgu nie odpowiada jego właściwościom. Uczeni już dawno odkryli, że zachodzi transfer pomiędzy językami i nie ma ograniczonej przestrzeni dla jednego języka; ba, niemożliwe jest przecież określenie granic uczenia się człowieka w ogóle!
Czy moje dziecko po ukończeniu tej szkoły będzie dwujęzyczne?
To podstawowe pytanie, które zadają rodzice. Odpowiedź brzmi: tak lub nie. Będzie dwujęzyczne na pewno w okresie, gdy będzie chodziło do tej szkoły. Gdy ukończy szkołę – też, ale pod warunkiem, że jego dwujęzyczność nadal będzie utrzymywana poprzez stały czynny kontakt z drugim językiem. Jeśli kontakt ten nie będzie podtrzymywany, pojawi się zjawisko submersji, czyli dwujęzyczności zubażającej. Oznacza to, że język częściej używany będzie wchłaniał lub przesłaniał drugi język – aż do zatrzymania kompetencji językowych drugiego języka. Jeśli dziecko nie będzie go używało, po prostu wiele pojęć i zasad zapomni. Rodzice powinni zdawać sobie sprawę, że dwujęzyczność to nie magiczna moc, dana raz na zawsze, lecz codzienna praktyka. Jeśli wychowanie dwujęzyczne będzie kontynuowane w dalszym procesie edukacyjnym, u progu dorosłości stanie młody człowiek, operujący językiem angielskim jak swoim własnym (lub prawie swoim własnym) – z perspektywami na wysokiego poziomu edukację i pracę.
W opracowaniu wykorzystano
- publikacje:
- Rabiej A. – Dwujęzyczność jako wyzwanie dla uczniów, rodziców i nauczycieli. Materiał z II Konferencji Oświatowej dla Nauczycieli i Rodziców. Dublin 2012 (dostęp: 25.06.2015)
- Zurer Pearson B. – Jak wychować dziecko dwujęzyczne. Poradnik dla rodziców (i nie tylko). Media Rodzina 2013
- materiały ze stron internetowych:
- Bilingual House – blog logopedki dwujęzycznej Anety Nott-Bower (dostęp: 25.06.2015)
- Dwujęzyczność i dwukulturowość – blog dr językoznawstwa, logopedki i nauczycielki języka polskiego jako obcego Elżbiety Ławczys (dostęp: 25.06.2015)
- Wszystko o dwujęzyczności – portal o wielojęzyczności (dostęp: 25.06.2015)